Clinton Richard Dawkins (για τον μαχόμενο αθεϊσμό)

Ο Κλίντον Ρίτσαρντ Ντόκινς (αγγλ. Clinton Richard Dawkins), (γεν. 26 Μαρτίου 1941) είναι Βρετανός ηθολόγος, εξελικτικός βιολόγος και συγγραφέας βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης. Μέχρι το 2008 διατηρούσε την Έδρα Charles Simonyi για την Λαϊκή Κατανόηση της Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Γεννημένος στο Ναϊρόμπι της Κένυας, ο Ντόκινς μετακόμισε στη Μεγάλη Βρετανία με τους γονείς του σε ηλικία οκτώ ετών. Απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, πέρασε δύο χρόνια ως επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, πριν να επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1970. Βγήκε από την αφάνεια το 1976 με το βιβλίο του "Το εγωιστικό γονίδιο", το οποίο μαζικοποίησε την γονιδιο-κεντρική άποψη για την εξέλιξη και εισήγαγε τον όρο μιμίδιο (meme). Το 1982, παρουσίασε στο βιβλίο του "The extended phenotype" μια ευρέως αναφερμένη θεωρία στον τομέα της εξελικτικής βιολογίας, η οποία ανέφερε ότι τα φαινοτυπικά αποτελέσματα δεν περιορίζονται στο σώμα ενός οργανισμού, αλλά μπορούν να επεκταθούν στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων και των σωμάτων άλλων οργανισμών. Εκτός από τη εργασία του στην Βιολογία, ο Ντόκινς είναι ευρέως γνωστός για τις απόψεις του σχετικά με τον αθεϊσμό, την εξέλιξη, τον δημιουργισμό (creationism), τη θεωρία του ευφυούς σχεδιασμού και τη θρησκεία. Είναι εξέχων κριτικός του δημιουργισμού και του ευφυούς σχεδιασμού. Στο βιβλίο του "Ο Τυφλός Ωρολογοποιός" (The Blind Watchmaker, 1986), μίλησε ενάντια στην «αναλογία του ωρολογοποιού», ένα επιχείρημα για την ύπαρξη ενός υπερφυσικού δημιουργού που βασίζεται πάνω στην παρατηρηθείσα πολυπλοκότητα των ζώντων οργανισμών, και αντί αυτού περιέγραψε τις εξελικτικές διαδικασίες ως ανάλογες με τον «τυφλό ωρολογοποιό». Από τότε έγραψε αρκετά επιστημονικά βιβλία, και έκανε τακτικές εμφανίσεις στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, συζητώντας τα προαναφερόμενα θέματα. Απόσπασμα από Βικιπαίδεια

Μια φλογερή, αστεία και δυνατή ομιλία, που δόθηκε στο πανεπιστήμιο Texas Tech των ΗΠΑ, το Φεβρουάριο του 2002, σε μια χώρα όπου τέσσερις στους δέκα πολίτες απορρίπτουν πλήρως τη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης.

Απομαγνητοφώνηση:

Αυτή η μεγαλοπρεπής μουσική, η μουσική της εισόδου μου -- το «Εμβατήριο των Ελεφάντων» από την «Αΐντα» -- είναι η μουσική που έχω διαλέξει για την κηδεία μου. [Γέλια] -- και μπορείτε να δείτε το γιατί: Είναι θριαμβευτική. Θα είμαι -- δε θα νοιώθω τίποτε, αλλά αν μπορούσα, θα ένοιωθα θριαμβευτικά επειδή και μόνο έζησα, και επειδή έζησα σε αυτόν τον υπέροχο πλανήτη, και επειδή μου δόθηκε η ευκαιρία να καταλάβω κάτι σχετικά με το γιατί βρέθηκα εδώ, προτού πάψω να είμαι εδώ.

Καταλαβαίνετε τη γραφική αγγλική προφορά μου; Όπως όλοι, εκστασιάστηκα χθες με τη διάλεξη για τα ζώα. Ο Ρόμπερτ Φουλ, ο Φρανς Λάντινγκ και άλλοι -- η ομορφιά των όσων έδειξαν. η μόνη ελαφρά παραφωνία ήταν όταν ο Τζέφρεϋ Κάτζενμπεργκ είπε για τα άλογα μάστανγκ «τα πιο υπέροχα πλάσματα που έβαλε ο Θεός στη Γη.» Εμείς βέβαια ξέρουμε ότι δεν το εννοούσε πραγματικά, αλλά σε αυτή τη χώρα αυτή τη στιγμή, όσο προσεκτικοί και να είμαστε δεν είναι αρκετό. [Γέλια]

Είμαι βιολόγος, και το κεντρικό θεώρημα του θέματος μας: η θεωρία του σχεδιασμού, η θεωρία του Δαρβίνου για την εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής, σε επαγγελματικούς κύκλους παντού είναι φυσικά καθολικά αποδεκτή. Σε μη επαγγελματικούς κύκλους εκτός της Αμερικής, σε μεγάλο βαθμό την αγνοούν. Αλλά σε μη επαγγελματικούς κύκλους εντός της Αμερικής, ξεσηκώνει τέτοια εχθρότητα -- [Γέλια] -- που είναι λογικό να πούμε ότι οι Αμερικανοί βιολόγοι βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Ο πόλεμος είναι τόσο ανησυχητικός αυτή τη στιγμή, με δίκες να ανακύπτουν στη μια πολιτεία μετά την άλλη, που ένοιωσα ότι έπρεπε να πω κάτι για αυτό.

Αν θέλετε να ξέρετε τι έχω να πω για τον ίδιο τον Δαρβινισμό, φοβάμαι ότι θα πρέπει να κοιτάξετε στα βιβλία μου, τα οποία δεν θα βρείτε στο βιβλιοπωλείο απέξω. [Γέλια] Οι σημερινές δικαστικές υποθέσεις συχνά αφορούν μια δήθεν νέα μορφή δημιουργισμού, η οποία λέγεται «Ευφυής Σχεδιασμός» ή «Ε.Σ.». Μη γελιέστε. Δεν υπάρχει τίποτε το νέο στον Ε.Σ. Είναι απλά ο δημιουργισμός με άλλο όνομα. Αναβαπτισμένος –επιλέγω τη λέξη σκόπιμα-- [Γέλια] για λόγους τακτικής και πολιτικής.

Τα επιχειρήματα των λεγόμενων θεωρητικών του Ε.Σ. είναι τα ίδια γνωστά επιχειρήματα που έχουν καταρριφθεί επανειλημμένα από την εποχή του Δαρβίνου μέχρι και σήμερα. Υπάρχει ένα αποτελεσματικό λόμπυ της εξέλιξης που συντονίζει τον αγώνα για λογαριασμό της επιστήμης, και προσπαθώ να κάνω ό,τι μπορώ για να το βοηθήσω. αλλά αναστατώνονται όταν άνθρωποι σαν εμένα τολμούν να αναφέρουν ότι τυγχάνει να είμαστε και άθεοι εκτός από οπαδοί της εξέλιξης. Θεωρούν ότι ταράζουμε τα νερά και καταλαβαίνετε γιατί. Οι δημιουργιστές που δεν έχουν κανένα σοβαρό επιστημονικό επιχείρημα καταφεύγουν στη δημοφιλή φοβία απέναντι στον αθεϊσμό. Διδάξτε στα παιδιά σας την εξέλιξη στο μάθημα της βιολογίας, και σύντομα θα πέσουν στα ναρκωτικά, την απάτη και τη σεξουαλική διαστροφή. [Γέλια]

Στην πραγματικότητα βέβαια, μορφωμένοι θεολόγοι από τον Πάπα και κάτω υποστηρίζουν ακλόνητα την εξέλιξη. Αυτό το βιβλίο, "Αναζητώντας το Θεό του Δαρβίνου", του Κέννεθ Μίλλερ, είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές επιθέσεις στον Ευφυή Σχεδιασμό που έχω υπόψη μου, και είναι ακόμα πιο αποτελεσματική γιατί είναι γραμμένη από έναν ευσεβή Χριστιανό. Άνθρωποι σαν τον Κέννεθ Μίλλερ θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν Θεόσταλτοι για το λόμπυ της εξέλιξης -- [Γέλια] -- γιατί αποκαλύπτουν ως ψέμα το ότι ο εξελικτισμός ουσιαστικά ισοδυναμεί με αθεϊσμό. Άνθρωποι όπως εγώ από την άλλη, ταράζουν τα νερά.

Εδώ όμως, θέλω να πω κάτι καλό για τους δημιουργιστές. Δεν είναι κάτι που κάνω συχνά, οπότε ακούστε προσεκτικά. [Γέλια] Νομίζω πως έχουν δίκιο για ένα πράγμα. Νομίζω πως έχουν δίκιο στο ότι η εξέλιξη είναι κατά βάσιν εχθρική προς τη θρησκεία.

Έχω ήδη πει πως πολλοί εξελικτιστές, όπως ο Πάπας, είναι επίσης θρήσκοι, αλλά νομίζω πως αυταπατώνται. Πιστεύω ότι η πραγματική κατανόηση του Δαρβινισμού διαβρώνει βαθιά τη θρησκευτική πίστη. Ίσως να φαίνεται πως πρόκειται να κάνω κήρυγμα για τον αθεϊσμό, και θέλω να σας διαβεβαιώσω πως δε θα κάνω κάτι τέτοιο. Σε ένα τόσο εκλεπτυσμένο κοινό όπως αυτό θα ήταν σαν να κάνω θρησκευτικό κήρυγμα σε εκκλησιαστική χορωδία.

Όχι, αυτό στο οποίο θέλω να σας παροτρύνω -- [Γέλια] -- αυτό στο οποίο θέλω να σας παροτρύνω είναι ο μαχόμενος αθεϊσμός. [Γέλια] [Χειροκροτήματα] Αλλά έτσι το θέτουμε πολύ αρνητικά. Αν ήθελα -- αν ήμουν κάποιος που ενδιαφερόταν να διατηρήσει τη θρησκευτική πίστη, θα φοβόμουν πολύ τη θετική δύναμη της εξελικτικής επιστήμης, και οποιασδήποτε επιστήμης γενικά, αλλά της εξέλιξης ιδιαίτερα, να εμπνεύσει και να συναρπάσει, ακριβώς επειδή είναι αθεϊστική.

Το δύσκολο πρόβλημα με οποιαδήποτε θεωρία βιολογικού σχεδιασμού είναι να εξηγήσει την τεράστια στατιστική απιθανότητα της ζωής. Στατιστική απιθανότητα προς την κατεύθυνση του καλού σχεδιασμού --- πολυπλοκότητα είναι μια άλλη λέξη για αυτό. Το τυπικό επιχείρημα των δημιουργιστών -- μόνο ένα υπάρχει, όλα ανάγονται σε αυτό το ένα -- ξεκινάει από τη στατιστική απιθανότητα. Τα ζωντανά πλάσματα είναι υπερβολικά πολύπλοκα για να έχουν δημιουργηθεί κατά τύχη, άρα θα πρέπει να είχαν κάποιο σχεδιαστή. Αυτό το επιχείρημα βέβαια αυτοαναιρείται. Οποιοσδήποτε σχεδιαστής ικανός να σχεδιάσει κάτι πραγματικά πολύπλοκο πρέπει να είναι ακόμα πιο πολύπλοκος ο ίδιος, κι αυτό προτού ακόμα πάμε στα υπόλοιπα πράγματα που περιμένουμε να κάνει, όπως το να συγχωρεί αμαρτίες, να ευλογεί γάμους, να ακούει προσευχές -- -- να ευνοεί τη δική μας πλευρά σε ένα πόλεμο -- [Γέλια] -- να αποδοκιμάζει τη σεξουαλική μας ζωή και τα λοιπά. [Γέλια]

Η πολυπλοκότητα είναι το πρόβλημα που πρέπει να λύσει οποιαδήποτε θεωρία της βιολογίας, και δεν μπορείς να το λύσεις με το αξίωμα ενός παράγοντα που είναι ακόμα πιο πολύπλοκος, απλά επαυξάνοντας με αυτό τον τρόπο το μέγεθος του προβλήματος. Η φυσική επιλογή του Δαρβίνου είναι τόσο έξοχα κομψή γιατί λύνει το πρόβλημα του πώς να εξηγήσουμε την πολυπλοκότητα χρησιμοποιώντας τίποτε άλλο παρά απλότητα. Ουσιαστικά, το καταφέρνει προσφέροντας μια στρωτή ανηφορική διαδρομή από βαθμιαία ανοδικά βήματα. Αλλά εδώ, θέλω απλά να επισημάνω ότι η κομψότητα του Δαρβινισμού είναι διαβρωτική για τη θρησκεία ακριβώς γιατί είναι τόσο κομψή, τόσο φειδωλή, τόσο ισχυρή, τόσο οικονομικά ισχυρή. Έχει τη ρωμαλέα οικονομία μιας όμορφης κρεμαστής γέφυρας.

Η θεωρία του Θεού δεν είναι απλά μια κακή θεωρία. Αποδεικνύεται ότι, καταρχήν, δεν είναι σε θέση να εκπληρώσει το σκοπό της.

Έτσι, επιστρέφοντας στην τακτική και το λόμπυ της εξέλιξης, θέλω να υποστηρίξω ότι το να ταράζεις τα νερά ίσως να είναι το πιο σωστό. Η προσέγγισή μου στην επίθεση κατά των δημιουργιστών διαφέρει από αυτή του λόμπυ της εξέλιξης. Η προσέγγισή μου είναι η επίθεση κατά της θρησκείας συνολικά, και σε αυτό το σημείο πρέπει να αναγνωρίσω το αξιοσημείωτο ταμπού που μας απαγορεύει να κακολογούμε τη θρησκεία και θα το κάνω χρησιμοποιώντας τα λόγια του μακαρίτη Ντάγκλας Άνταμς, ενός αγαπημένου φίλου που, αν και δεν ήρθε ποτέ στο TED, σίγουρα θα έπρεπε να είχε προσκληθεί.

[Ρίτσαρντ Σαούλ Ούρμαν: Είχε προσκληθεί.]

Ρίτσαρντ Ντώκινς: Είχε προσκληθεί. Ωραία. Έτσι πίστευα κι εγώ.

Ξεκινάει την ομιλία του η οποία μαγνητοφωνήθηκε στο Καίμπριτζ λίγο πριν πεθάνει. Ξεκινάει εξηγώντας πώς η επιστήμη λειτουργεί δοκιμάζοντας υποθέσεις που έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι δυνατή η διάψευσή τους, και συνεχίζει: "Η θρησκεία δε φαίνεται να λειτουργεί έτσι. Έχει κάποιες ιδέες στον πυρήνα της, τις οποίες αποκαλούμε ιερές. Αυτό σημαίνει πως εδώ έχουμε μια ιδέα ή μια έννοια για την οποία δεν έχεις δικαίωμα να πεις οτιδήποτε άσχημο. Απλά δεν μπορείς. Γιατί; Γιατί δεν μπορείς. [Γέλια] Γιατί είναι απολύτως αποδεκτό να υποστηρίζεις Ρεπουμπλικάνους ή Δημοκρατικούς, αυτό το οικονομικό μοντέλο έναντι του άλλου, τον Macintosh αντί για τα Windows, αλλά το να έχεις άποψη για το πώς ξεκίνησε το σύμπαν, το ποιος δημιούργησε το σύμπαν -- όχι, αυτό είναι ιερό. Έτσι, έχουμε συνηθίσει να μην αμφισβητούμε θρησκευτικές ιδέες και είναι πολύ ενδιαφέρον πόση αναστάτωση δημιουργεί ο Ρίτσαρντ όταν το κάνει." Εννοούσε εμένα, όχι αυτόν.

"Όλοι γίνονται έξαλλοι, γιατί δεν μπορείς να λες τέτοια πράγματα, αλλά όταν το δεις λογικά δεν υπάρχει λόγος αυτές οι ιδέες να μην είναι ανοιχτές προς συζήτηση όσο και οποιεσδήποτε άλλες, εκτός απ'το ότι έχουμε κάπως συμφωνήσει μεταξύ μας ότι δεν πρέπει να είναι," κι εδώ τελειώνει το απόσπασμα από την ομιλία του Ντάγκλας.

Κατά την άποψή μου, όχι μόνο είναι η επιστήμη διαβρωτική προς τη θρησκεία, η θρησκεία είναι διαβρωτική προς την επιστήμη. Διδάσκει τους ανθρώπους να ικανοποιούνται με επιπόλαιες, υπερφυσικές μη-εξηγήσεις και τους εμποδίζει να δούνε τις θαυμάσιες πραγματικές εξηγήσεις που μπορούμε να συλλάβουμε. Τους διδάσκει να αποδέχονται την εξουσία, την αποκάλυψη και την πίστη αντί να επιμένουν πάντα σε αποδείξεις.

Εδώ είναι ο Ντάγκλας Άνταμς, έξοχη φωτογραφία από το βιβλίο του, "Τουρίστες στον Πλανήτη Γη." Εδώ είναι ένα τυπικό επιστημονικό περιοδικό, η Τριμηνιαία Επιθεώρηση της Βιολογίας. Και θα συνθέσω, ως φιλοξενούμενος συντάκτης, ένα ειδικό τεύχος πάνω στο ερώτημα, "Σκοτώθηκαν οι δεινόσαυροι από έναν αστεροειδή;" Και η πρώτη δημοσίευση είναι μια τυπική επιστημονική δημοσίευση παρουσιάζοντας στοιχεία, "Στρώμα Ιριδίου στο όριο Κ-Τ, Κρατήρας στο Γιουκατάν με χρονολόγηση Καλίου-Αργού, υποδεικνύουν ότι οι δεινόσαυροι σκοτώθηκαν από αστεροειδή." Απόλυτα συνηθισμένη επιστημονική δημοσίευση. Τώρα, η επόμενη, "Ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας έχει ισχυρή εσωτερική πεποίθηση" -- [Γέλια] -- "... ότι οι δεινόσαυροι σκοτώθηκαν από αστεροειδή." [Γέλια] "Αποκαλύφθηκε ιδιαιτέρως στον Καθηγητή Χάξταιην ότι οι δεινόσαυροι σκοτώθηκαν από αστεροειδή." [Γέλια] "Ο Καθηγητής Χόρντλεϋ ανατράφηκε με ολοκληρωτική και ακλόνητη πίστη" -- [Γέλια] "...ότι οι δεινόσαυροι σκοτώθηκαν από αστεροειδή." "Ο Καθηγητής Χώκινς διακήρυξε επίσημο δόγμα που δεσμεύει όλους τους πιστούς Χωκινιστές ότι οι δεινόσαυροι σκοτώθηκαν από αστεροειδή." [Γέλια] Αυτό είναι φυσικά αδιανόητο.

Αλλά αν υποθέταμε -- [Χειροκροτήματα] -- ότι το 1987, ένας δημοσιογράφος ρωτούσε τον Τζωρτζ Μπους τον πρεσβύτερο αν αναγνωρίζει την ισοπολιτεία και τον πατριωτισμό των Αμερικανών που είναι άθεοι. Η απάντηση του κ. Μπους έχει γίνει διάσημη. "Όχι, δεν πιστεύω ότι οι άθεοι πρέπει να θεωρούνται πολίτες, ούτε και πατριώτες. Αυτό είναι ένα έθνος υπό τον Θεό."

Η μισαλλοδοξία του Μπους δεν ήταν ένα μεμονωμένο λάθος, που ειπώθηκε απερίσκεπτα πάνω στην έξαψη τη στιγμής και ανακλήθηκε αργότερα. Την υπερασπίστηκε παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις για διευκρίνηση ή ανάκληση. Το εννοούσε πραγματικά. Το σημαντικότερο, ήξερε ότι δεν απειλούσε την εκλογή του, μάλλον το αντίθετο. Οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικάνοι επιδεικνύουν τη θρησκευτικότητά τους αν θέλουν να εκλεγούν. Και τα δύο κόμματα επικαλούνται το ένα έθνος υπό τον Θεό. Τι θα έλεγε ο Τόμας Τζέφερσον? Παρεμπιπτόντως, συνήθως δεν είμαι περήφανος που είμαι Βρετανός, αλλά δεν μπορώ να μην κάνω τη σύγκριση. [Χειροκροτήματα]

Στην πράξη, τί είναι άθεος; Άθεος είναι απλά κάποιος που βλέπει τον Γιαχβέ όπως βλέπει ο κάθε πιστός Χριστιανός τον Θορ ή τον Βάαλ ή το χρυσό μοσχάρι Όπως έχει ξαναειπωθεί, είμαστε όλοι άθεοι ως προς τους περισσότερους θεούς στους οποίους έχει πιστέψει η ανθρωπότητα. Μερικοί από μας απλά προχωράνε ένα θεό παραπέρα. [Γέλια] [Χειροκροτήματα]

Και με όποιο τρόπο κι αν ορίσουμε τον αθεϊσμό, είναι σίγουρα το είδος της ακαδημαϊκής πεποίθησης που δικαιούται κάποιος να έχει χωρίς να διασύρεται ως μη πατριώτης, μη εκλέξιμος μη-πολίτης. Παρόλα αυτά, είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι το να ομολογήσεις πως είσαι άθεος ισοδυναμεί με το να συστηθείς ως κ. Χίτλερ ή Δις Βελζεβούλ. Και αυτό ξεκινάει από την αντίληψη πως οι άθεοι είναι κάποιο είδος αλλόκοτης, έξαλλης μειονότητας.

Η Νάταλι Έηντζερ έγραψε ένα μάλλον θλιβερό άρθρο στον Νιου Γιόρκερ, λέγοντας πόση μοναξιά ένοιωθε ως άθεη. Είναι σαφές ότι αισθάνεται σε μια πολιορκημένη μειονότητα, στην πραγματικότητα όμως, που βρίσκονται αριθμητικά οι Αμερικανοί άθεοι? Η τελευταία δημοσκόπηση είναι εκπληκτικά ενθαρρυντική. Ο Χριστιανισμός, φυσικά, παίρνει τη μερίδα του λέοντος του πληθυσμού, με σχεδόν 160 εκατομμύρια. Αλλά ποια πιστεύετε πως θα ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα, ξεπερνώντας κατά πολύ τα 2.8 εκατομμύρια Εβραίους, 1.1 εκατομμύρια Μουσουλμάνους, καθώς και τους Ινδουιστές, Βουδιστές και όλες τις άλλες θρησκείες αθροιστικά; Η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα, με σχεδόν 30 εκατομμύρια, είναι αυτοί που χαρακτηρίζονται ως μη θρήσκοι.

Δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς γιατί οι ψηφοθήρες πολιτικοί έχουν αυτό το παροιμιώδες δέος για την ισχύ, π.χ. του Εβραϊκού λόμπυ. Το κράτος του Ισραήλ φαίνεται να χρωστά την ίδια του την ύπαρξη στις ψήφους των Εβραίων Αμερικανών, ενώ την ίδια στιγμή ξαποστέλνει τους μη θρήσκους στην πολιτική λήθη. Αυτή η ψήφος των μη θρήσκων, αν κινητοποιηθεί κατάλληλα, είναι εννέα φορές υπεράριθμη της Εβραϊκής ψήφου. Γιατί αυτή η πολύ πιο ουσιαστική μειονότητα δεν κινείται για να ασκήσει την πολιτική της ισχύ;

Αρκετά όμως για την ποσότητα. Τι γίνεται με την ποιότητα; Υπάρχει καμία συσχέτιση, θετική ή αρνητική, ανάμεσα στην ευφυΐα και την τάση προς τη θρησκεία; [Γέλια]

Η έρευνα που ανέφερα, που είναι η δημοσκόπηση ARIS, δεν αναλύει τα δεδομένα με βάση την κοινωνικό-οικονομική τάξη ή τη μόρφωση, το IQ ή οτιδήποτε άλλο. Αλλά ένα πρόσφατο άρθρο του Πωλ Τζ. Μπελ στο περιοδικό της Mensa μας προσφέρει μια ένδειξη. Η Mensa, όπως ξέρετε, είναι ένας διεθνής οργανισμός για ανθρώπους με υψηλό IQ. Και από μια μετα-ανάλυση της βιβλιογραφίας, ο Μπελ συμπεραίνει ότι, "Από 43 μελέτες που εκπονήθηκαν από το 1927 πάνω στη σχέση θρησκευτικής πίστης και ευφυΐας ή μορφωτικού επιπέδου, όλες εκτός από 4 βρήκαν αρνητική συσχέτιση. Δηλαδή, όσο υψηλότερη είναι η ευφυΐα ή το μορφωτικό επίπεδο, τόσο μειώνεται η πιθανότητα να είναι κάποιος θρήσκος." Δεν έχω δει τις πρωτότυπες 42 μελέτες και δεν μπορώ να σχολιάσω σε αυτή τη μετα-ανάλυση αλλά θα ήθελα να δω περισσότερες μελέτες αυτού του είδους. Και ξέρω πως υπάρχουν, αν μπορώ να κάνω μια μικρή διαφήμιση εδώ, υπάρχουν άνθρωποι σε αυτό το κοινό που μπορούν εύκολα να χρηματοδοτήσουν μια μαζική δημοσκόπηση για να κλείσει το ζήτημα, και βάζω την πρόταση στο τραπέζι -- με κάθε επιφύλαξη.

Αλλά επιτρέψτε μου τώρα να σας δείξω κάποια δεδομένα που έχουν δημοσιευτεί και αναλυθεί σωστά σχετικά με μια ειδική ομάδα, συγκεκριμένα τους κορυφαίους επιστήμονες. Το 1998, οι Λάρσον και Γουίταμ έκαναν μια δημοσκόπηση στην αφρόκρεμα των Αμερικανών επιστημόνων, αυτών που έχουν τιμηθεί με την εκλογή τους στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών και σε αυτή την εκλεκτή ομάδα, η πίστη σε ένα προσωπικό Θεό γκρεμίστηκε στο 7%. Περίπου 20% είναι αγνωστικιστές και οι υπόλοιποι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν άθεοι. Παρόμοια ήταν και τα ποσοστά για την πίστη στην προσωπική αθανασία. Ανάμεσα στους επιστήμονες της βιολογίας, οι αριθμοί είναι ακόμα μικρότεροι, 5.5% μόνο πιστεύουν στον Θεό. Στους φυσικούς επιστήμονες είναι 7.5%. Δεν έχω δει αντίστοιχα νούμερα για τους κορυφαίους διανοούμενους σε άλλα πεδία, όπως η ιστορία ή η φιλοσοφία, αλλά θα μου έκανε εντύπωση αν ήταν διαφορετικά.

Έτσι έχουμε φτάσει σε μια πραγματικά αξιοσημείωτη κατάσταση, μια αλλόκοτη αναντιστοιχία ανάμεσα στους Αμερικανούς διανοούμενους και στο Αμερικανικό εκλογικό σώμα. Μια φιλοσοφική άποψη για τη φύση του σύμπαντος, την οποία συμμερίζεται η συντριπτική πλειονότητα των κορυφαίων Αμερικανών επιστημόνων και πιθανότατα της πλειονότητας των διανοούμενων γενικά, είναι τόσο απεχθής στο Αμερικανικό εκλογικό σώμα που κανένας υποψήφιος στις εκλογές δεν τολμάει να την αναγνωρίσει δημόσια. Αν έχω δίκιο, τότε τα υψηλά αξιώματα στη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου έχουν αποκλειστεί για αυτούς ακριβώς που είναι οι πιο κατάλληλοι για αυτά, τους διανοούμενους, εκτός αν είναι προετοιμασμένοι να πουν ψέματα για τα πιστεύω τους. Για να το θέσουμε ωμά, οι πολιτικές ευκαιρίες στην Αμερική δίνουν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες σε αυτούς που είναι ταυτόχρονα έξυπνοι και έντιμοι. [Χειροκρότημα]

Δεν είμαι πολίτης αυτής της χώρας, οπότε ελπίζω να μη θεωρηθεί ανάρμοστο αν προτείνω ότι κάτι πρέπει να γίνει. [Γέλια] Και έχω ήδη κάνει μια νύξη για το τί είναι αυτό. Απ' ότι έχω δει στο TED, νομίζω πως αυτό είναι το ιδανικό μέρος για να το ξεκινήσουμε. Και πάλι, φοβάμαι πως θα κοστίσει χρήματα. Χρειαζόμαστε μια εκστρατεία έγερσης της συνείδησης των Αμερικανών αθεϊστών, να "φανερωθούν". [Γέλια] Θα μπορούσε να είναι κάτι παρόμοιο με την εκστρατεία που οργάνωσαν οι ομοφυλόφιλοι πριν από μερικά χρόνια, αν και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ξεπέσουμε στο να "φανερώσουμε" ανθρώπους παρά τη θέλησή τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι άνθρωποι που θα φανερωθούν θα βοηθήσουν να καταρριφθεί ο μύθος ότι οι άθεοι έχουν κάτι στραβό.

Το αντίθετο, θα δείξουν ότι οι άθεοι είναι συχνά άνθρωποι που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπα για τα παιδιά σας. Άνθρωποι που κάποιος διαφημιστής θα μπορούσε να αξιοποιήσει για να προβάλλει ένα προϊόν. Άνθρωποι σαν αυτούς που κάθονται σε αυτό το δωμάτιο. Θα πρέπει να γίνει ένα φαινόμενο χιονοστιβάδας, μια θετική ανάδραση, έτσι ώστε όσο περισσότερα ονόματα έχουμε, τόσο περισσότερα να παίρνουμε. Μπορεί να προκύψει μη-γραμμικότητα, φαινόμενα κατωφλίου. Όταν φτάσουμε μια κρίσιμη μάζα, υπάρχει μια απότομη επιτάχυνση στη στρατολόγηση. Και πάλι, θα χρειαστούν χρήματα.

Υποψιάζομαι πως η ίδια η λέξη "άθεος" εμπεριέχει ή παραμένει ένα εμπόδιο δυσανάλογο ως προς αυτό που πραγματικά σημαίνει, και ένα εμπόδιο σε ανθρώπους που διαφορετικά ευχαρίστως θα φανερωνόντουσαν. Άρα, τί άλλες λέξεις θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε για να εξομαλύνουμε την πορεία, να λαδώσουμε τα γρανάζια, να ζαχαρώσουμε το χάπι; Ο Δαρβίνος προτιμούσε το αγνωστικιστής -- και όχι μόνο από αφοσίωση στον φίλο του Χάξλεϋ, που επινόησε τον όρο.

Ο Δαρβίνος είπε, "Δεν ήμουν ποτέ άθεος με την έννοια της άρνησης ύπαρξης του Θεού. Νομίζω γενικά ότι αγνωστικιστής θα ήταν η πιο κατάλληλη περιγραφή της πνευματικής μου κατάστασης."

Ήταν μάλιστα ασυνήθιστα ευέξαπτος με τον Έντουαρντ Έηβλινγκ. Ο Έηβλινγκ ήταν ένα μαχόμενος άθεος που δεν κατάφερε να πείσει τον Δαρβίνο να δεχθεί να αφιερώσει το βιβλίο του στον αθεϊσμό -- παρεμπιπτόντως, ξεκινώντας έτσι έναν συναρπαστικό μύθο για το ότι ο Καρλ Μαρξ προσπάθησε να αφιερώσει το "Κεφάλαιο" στον Δαρβίνο, το οποίο δεν έγινε. Ήταν στην πραγματικότητα ο Έντουαρντ Έηβλινγκ. Αυτό που έγινε ήταν ότι η ερωμένη του Έηβλινγκ ήταν η κόρη του Μαρξ, και όταν και ο Δαρβίνος και ο Μαρξ είχαν πεθάνει, τα χαρτιά του Μαρξ μπερδεύτηκαν με αυτά του Έηβλινγκ και ένα γράμμα του Δαρβίνου που έλεγε, "Αγαπητέ κύριε, σας ευχαριστώ πολύ αλλά δεν θέλω να αφιερώσετε το βιβλίο σας σε μένα," λανθασμένα θεωρήθηκε ότι απευθυνόταν στον Μαρξ, και αυτό ξεκίνησε όλον αυτόν τον μύθο, τον οποίο πιθανά έχετε ακούσει. Είναι ένα είδος αστικού μύθου, ότι ο Μαρξ προσπάθησε να αφιερώσει το Κεφάλαιο στον Δαρβίνο.

Όπως και νά'χει, ήταν ο Έηβλινγκ, και όταν συναντήθηκαν , ο Δαρβίνος προκάλεσε τον Έηβλινγκ, "Γιατί αυτοαποκαλείστε άθεοι;" "Αγνωστικιστής," απάντησε ο Έηβλινγκ, "ήταν απλά ο άθεος γραμμένος ευπρεπώς, και άθεος ήταν απλά ο αγνωστικιστής γραμμένος επιθετικά." Ο Δαρβίνος παραπονέθηκε, "Μα γιατί πρέπει να είστε τόσο επιθετικοί;" Ο Δαρβίνος θεωρούσε ότι ο αθεϊσμός μπορεί να ήταν καλός για τους διανοούμενους, αλλά οι κανονικοί άνθρωποι δεν ήταν "ώριμοι για αυτό." Το οποίο είναι βέβαια ο παλιός μας φίλος, το επιχείρημα "μην ταράζετε τα νερά." Δεν έχει καταγραφεί αν ο Έηβλινγκ είπε στον Δαρβίνο να ξεκαβαλήσει το καλάμι του. [Γέλια]

Σε κάθε περίπτωση, αυτό ήταν πάνω από 100 χρόνια πριν. Θα πίστευε κανείς πως όλοι έχουμε ενηλικιωθεί από τότε. Ένας φίλος μου, ένας έξυπνος μη θρησκευόμενος Εβραίος, ο οποίος παρεμπιπτόντως τηρεί την αργία του Σαββάτου για λόγους πολιτιστικής αλληλεγγύης, περιγράφει τον εαυτό του ως "νεραϊδο-αγνωστικιστή*." (ΣτΜ *δηλαδή πιστεύει πως η ύπαρξη του θεού είναι τόσο απίθανη όσο και η ύπαρξη των νεράιδων) Δε θα αποκαλέσει τον εαυτό του άθεο γιατί είναι καταρχήν αδύνατο να αποδείξεις μια άρνηση, αλλά αγνωστικιστής από μόνο του μπορεί να υποδήλωνε ότι η ύπαρξη του Θεού είναι εξίσου πιθανή με τη μη-ύπαρξή του.

Έτσι ο φίλος μου είναι αυστηρά αγνωστικιστής σχετικά με τις νεράιδες, αλλά δεν είναι και πολύ πιθανό, έτσι δεν είναι; Όπως και με το Θεό. Εξ ου και η φράση "νεραϊδο-αγνωστικιστής," αλλά ο Μπέρτραντ Ράσσελ έκανε την ίδια επισήμανση χρησιμοποιώντας μια υποθετική τσαγιέρα σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Θα πρέπει τυπικά να είμαστε αγνωστικιστές για το αν υπάρχει μια τσαγιέρα σε τροχιά γύρω από τον Άρη, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να θεωρούμε την πιθανότητα της ύπαρξής της στο ίδιο επίπεδο με αυτή της μη-ύπαρξής της.

Η λίστα των πραγμάτων για τα οποία πρέπει τυπικά να είμαστε αγνωστικιστές δε σταματάει στις νεράιδες και τις τσαγιέρες. Είναι άπειρη. Αν θέλεις να πιστέψεις σε κάποιο από αυτά, μονόκερους, ή νεράιδες ή τσαγιέρες ή τον Γιαχβέ, σε σένα πέφτει το βάρος του να πεις γιατί. Δεν είναι το βάρος σε εμάς τους υπόλοιπους να πούμε το γιατί όχι. Εμείς που είμαστε άθεοι, είμαστε επίσης α-νεραϊδιστές και α-τσαγιεριστές. [Γέλια]

Αλλά δεν μπαίνουμε στον κόπο να το πούμε, και γι' αυτό ο φίλος μου χρησιμοποιεί τον όρο νεραϊδο-αγνωστικιστής σαν χαρακτηρισμό για αυτό που οι περισσότεροι θα αποκαλούσαν άθεο. Παρ'όλα αυτά, αν θέλουμε να προσελκύσουμε τους βαθιά άθεους να φανερωθούν, θα πρέπει να βρούμε κάτι καλύτερο για τα πανό μας από το νεραϊδο-αγνωστικιστής ή τσαγερο-αγνωστικιστής.

Άρα γιατί όχι ανθρωπιστής; Αυτό έχει το πλεονέκτημα ενός παγκόσμιου δικτύου από καλά οργανωμένους συνδέσμους και περιοδικά κλπ που υπάρχουν ήδη. Το μόνο πρόβλημά μου με αυτό είναι ο προφανής ανθρωποκεντρισμός του. Ένα από τα πράγματα που μάθαμε από τον Δαρβίνο είναι πως το ανθρώπινο είδος είναι μόνο ένα ανάμεσα σε εκατομμύρια ξαδέλφια, κάποια κοντινά, κάποια μακρινά.

Και υπάρχουν άλλες πιθανότητες όπως νατουραλιστής. Αλλά κι αυτό έχει προβλήματα σύγχυσης, γιατί ο Δαρβίνος θα πίστευε πως νατουραλιστής, νατουραλιστής σημαίνει βέβαια, κάποιος που δεν πιστεύει στο υπερφυσικό. Και χρησιμοποιείται κάποιες φορές. Ο Δαρβίνος θα μπερδευόταν με την άλλη έννοια του νατουραλιστή (φυσιοδίφης) που ήταν ο ίδιος βέβαια, και φαντάζομαι μπορεί να υπάρχουν άλλοι που μπορεί να το μπερδεύανε με το γυμνισμό. [Γέλια] Τέτοιοι άνθρωποι μπορεί να ήταν αυτοί που ανήκαν στην ομάδα Βρετανών που λύντσαρε πέρυσι έναν παιδίατρο συγχέοντάς τον με παιδεραστή. [Γέλια]

Νομίζω πως η καλύτερη από τις διαθέσιμες εναλλακτικές του άθεος είναι απλά μη-θεϊστής. Δεν έχει τη δυνατή υποδήλωση ότι σίγουρα δεν υπάρχει Θεός, άρα θα μπορούσαν να την χρησιμοποιήσουν εύκολα οι τσαγερο-αγνωστικιστές ή νεραϊδο-αγνωστικιστές. Είναι απόλυτα συμβατό με το Θεό των φυσικών, Όταν άνθρωποι όπως -- όταν άθεοι όπως ο Στήβεν Χώκινγκ και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν χρησιμοποιούν τη λέξη "Θεός," το κάνουν βέβαια ως μια μεταφορική συντομογραφία για αυτό το βαθύ μυστηριώδες τμήμα της φυσικής που δεν κατανοούμε ακόμα. Μη-θεϊστής κάνει για όλα αυτά, αλλά σε αντίθεση με τον άθεο, δεν έχει την ίδια φοβική, υστερική αντίδραση. Νομίζω όμως ότι, στην πραγματικότητα, η εναλλακτική είναι να πιάσουμε τον ταύρο απ'τα κέρατα όσον αφορά τη λέξη άθεος, ακριβώς επειδή είναι λέξη-ταμπού που φέρνει ρίγη υστερικής φοβίας. Θα είναι δυσκολότερο να φτάσουμε την κρίσιμη μάζα με τη λέξη άθεος απ' ότι με τη λέξη μη-θεϊστής, η κάποια άλλη μη-συγκρουσιακή λέξη. Αλλά αν τα καταφέρναμε με αυτή τη φοβερή λέξη, άθεος, το πολιτικό αντίκτυπο θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο.

Είπα πως αν ήμουν θρησκευόμενος θα φοβόμουν πολύ την εξέλιξη, θα πάω ένα βήμα πιο πέρα. Θα φοβόμουνα γενικά την επιστήμη αν γίνει σωστά κατανοητή. Κι αυτό γιατί η επιστημονική οπτική για τον κόσμο είναι τόσο περισσότερο συγκινητική, τόσο πιο ποιητική, πιο γεμάτη από πραγματικά θαύματα από οτιδήποτε στα χτυπημένα από τη φτώχεια οπλοστάσια της θρησκευτικής φαντασίας. Όπως το έθεσε ο Καρλ Σέηγκαν, άλλος ένας πρόσφατα χαμένος ήρωας, "Πώς είναι δυνατόν καμία από τις μεγάλες θρησκείες να μην κοίταξε την επιστήμη και να συμπέρανε, 'Αυτό είναι καλύτερο απ' ότι νόμιζα! Το σύμπαν είναι πολύ μεγαλύτερο απ' ότι είπε ο προφήτης μας, πιο μεγαλοπρεπές, πιο περίπλοκο, πιο όμορφο'; Αντ' αυτού λένε 'Όχι, όχι, όχι!' Ο θεός μου είναι ένας μικρός θεός, και θέλω να μείνει έτσι.' Μια θρησκεία, παλιά ή νέα, που θα τόνιζε τη μεγαλοπρέπεια του σύμπαντος όπως αποκαλύπτεται από τη σύγχρονη επιστήμη θα μπορούσε να ανασύρει αποθέματα ευλάβειας και δέους που δεν έχουν αγγίξει οι συμβατικές θρησκείες."

Αυτό είναι ένα εκλεκτό κοινό, άρα θα περίμενα περίπου 10% από εσάς να είναι θρήσκοι. Πολλοί από εσάς ακολουθούν την ευγενή πολιτιστική πεποίθηση ότι πρέπει να σεβόμαστε τη θρησκεία, αλλά υποψιάζομαι επίσης ότι ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς μυστικά περιφρονούν τη θρησκεία όσο κι εγώ. [Γέλια] Αν είστε ένας από αυτούς, και φυσικά πολλοί από εσάς μπορεί να μην είναι, αλλά αν είστε ένας από αυτούς, σας ζητάω να σταματήσετε να είστε ευγενείς, βγείτε και πείτε το, και αν τυχαίνει να είστε πλούσιος, σκεφτείτε λίγο με ποιό τρόπο μπορεί να κάνετε τη διαφορά. Το θρησκευτικό λόμπυ σε αυτή τη χώρα χρηματοδοτείται μαζικά από ιδρύματα, για να μην αναφέρουμε όλες τις φορο-ελαφρύνσεις, από ιδρύματα όπως το Ίδρυμα Τέμπλτον και το Ίδρυμα Ντισκάβερυ. Χρειαζόμαστε ένα αντι-Τέμπλτον να βγει στο προσκήνιο. Αν τα βιβλία μου πουλούσαν το ίδιο καλά όσο και του Στήβεν Χώκινγκ, αντί να πουλάνε απλά τόσο καλά όσο του Ρίτσαρντ Ντώκινς, θα το έκανα εγώ ο ίδιος.

Ο κόσμος λέει συνέχεια "Πώς σε άλλαξε η 11η Σεπτεμβρίου;" Λοιπόν, να πως άλλαξε εμένα. Ας σταματήσουμε όλοι να δείχνουμε τόσο αναθεματισμένο σεβασμό.

Σας ευχαριστώ πολύ. [Χειροκρότημα]

 , Βικιπαίδεια